TẦM QUAN TRỌNG CỦA PROVENANCE ĐỐI VỚI TÁC PHẨM NGHỆ THUẬT

“Structures, 1962/1997”. Two “Photo-Provenance” Pieces Annotated & SIGNED attesting Sol LeWitt’s 1962 Structure’s authenticity & origin (currently in the LeWitt Collection).

Mỗi tác phẩm nghệ thuật là một câu chuyện, và Catherine Edmonson hiểu rõ điều đó hơn ai hết. Đó là lý do cô theo đuổi lịch sử nghệ thuật từ đại học đến thạc sĩ tại Sotheby’s Institute of Art ở London. “Tôi có thể đứng hàng giờ trước Đền Dendur ở Bảo tàng Metropolitan, để trí tưởng tượng tự do vẽ nên những thế giới,” cô nói.

Cảm giác ấy chẳng xa lạ. Hàng ngày, khoảng 30.000 người xếp hàng dài để vào Louvre – bảo tàng được ghé thăm nhiều nhất thế giới. Chúng ta say mê trước những kiệt tác, mỗi tác phẩm như một cánh cửa thời gian, mở ra góc nhìn mới về thế giới. Chúng ta khao khát biết điều gì truyền cảm hứng cho nghệ sĩ, và câu chuyện đằng sau mỗi khoảnh khắc được ghi lại.

Nhưng đằng sau mỗi tác phẩm – dù treo trong căn nhà riêng hay lấp lánh ở bảo tàng danh giá – còn có một câu chuyện khác mà nhà sưu tầm cần nắm: provenance, hành trình sở hữu của tác phẩm. Nó bắt đầu từ khi tác phẩm ra đời và tiếp nối qua từng chủ nhân, mỗi lần chuyển giao là một mắt xích mới trong chuỗi lịch sử. Gần mười năm làm việc tại Christie’s New York, quản lý thẩm định và đấu giá, Edmonson giờ là cố vấn nghệ thuật và giảng viên. Cô giúp khách hàng lướt qua thị trường đấu giá đầy sóng gió. “Hiểu provenance là chìa khóa,” cô nói. “Nó quyết định liệu bạn sở hữu một tác phẩm đáng giá vài đồng hay một gia tài.”

Provenance Là Gì Trong Nghệ Thuật?

Định giá nghệ thuật không phải khoa học, mà là một nghệ thuật riêng, Edmonson nhấn mạnh. “Nó không giống như định giá một chiếc xe hơi, nơi bạn tra bảng giá và mọi người gật gù đồng ý.”

Giá trị của một tác phẩm được dệt từ nhiều yếu tố: tình trạng vật lý, lịch sử triển lãm, và quan trọng nhất, provenance. Nó kể câu chuyện về chủ nhân đầu tiên, mối liên hệ của họ với nghệ sĩ, hay số lần tác phẩm đổi tay. Provenance có thể là tập hợp thư từ, ảnh chụp, hoặc mẩu báo cũ về một giao dịch.

Provenance rõ ràng mang lại niềm tin cho người mua và nhà thẩm định, đảm bảo tác phẩm là chính gốc và được định danh đúng. Anthony Barzilay Freund, giám đốc nghệ thuật tại 1stDibs, chia sẻ rằng provenance từ lâu đã gắn liền với địa vị xã hội. “Từ khi nghệ thuật trở thành biểu tượng đẳng cấp, provenance đã quan trọng. Trước cả thị trường nghệ thuật chính thức, các kho báu từ chiến tranh hay văn hóa bị chinh phục được mang về như dấu ấn của quyền lực và sự tinh tế,” Freund nói. “Khi tầng lớp tư sản trỗi dậy, những người mới giàu có săn lùng tác phẩm có nguồn gốc hoàng gia để khẳng định vị thế.”

Với các nhà quản lý bảo tàng và sử gia, provenance là tấm gương phản ánh giá trị xã hội qua thời gian. Molly Boarati, trợ lý giám tuyển tại Bảo tàng Nasher, Đại học Duke, viết: “Những gì con người trân trọng cho thấy bản sắc văn hóa thay đổi ra sao, và nhắc chúng ta về nhân tính chung.” Cô đặt câu hỏi: “Tác phẩm đã chạm đến ai, và làm khó ai? Ai nắm quyền trong mỗi lần trao tay, và vì sao? Tác phẩm phản ánh bản sắc của ai?”

Những câu hỏi này là trách nhiệm của bảo tàng, giúp thế hệ hôm nay và mai sau hiểu rõ hơn về cách tài sản hay quyền lực định hình giá trị nghệ thuật. Các gallery và sử gia tuân thủ nghiêm ngặt Tiêu chuẩn về Các Vật thể Bị Chiếm đoạt Bất hợp pháp trong Thời kỳ Nazi (1998) và Tiêu chuẩn về Vật liệu Khảo cổ và Nghệ thuật Cổ đại (2008). Điều này đặc biệt quan trọng khi chuỗi sở hữu có lỗ hổng hoặc thiếu tài liệu.

Vậy với người mua, điều này có nghĩa gì? Hãy nghiên cứu kỹ và tìm chuyên gia để xác minh provenance, đảm bảo nó hợp pháp và đáng tin.

Tìm Hiểu Provenance Của Tác Phẩm Như Thế Nào?

Nếu bạn tò mò về provenance, có nhiều cách để khám phá. Tại gallery, nhân viên luôn sẵn lòng chia sẻ. Tại đấu giá, bạn có thể tra cứu danh mục.

Các nhà đấu giá khu vực ít có danh mục trực tuyến chi tiết, nhưng Edmonson khuyên vẫn nên hỏi. “Các chuyên gia có kiến thức sâu rộng và luôn hào hứng chia sẻ,” cô nói. Các nhà đấu giá lớn như Christie’s hay Sotheby’s công khai provenance trên mạng, và những gì không được ghi cũng quan trọng không kém.

Ví dụ, Edmonson chỉ ra một bức tranh sơn dầu của Jacob Grimmer trong danh mục Christie’s, có tên “Tháng Một, với kí hiệu của chòm sao Bảo Bình”, với provenance như sau:

Bộ sưu tập De Vaulx, Pháp.
Auguste Fourcroy (1909-1988), Brussegem, Bỉ, đến năm 1963, với định danh ‘Martin van Valckenborch’.
Bán ẩn danh; Christie’s, London, 13 tháng 12 năm 2000, lô 2, được Alice và Nikolaus Harnoncourt mua.

“Chúng ta biết Fourcroy mua bức tranh từ bộ sưu tập De Vaulx ở Pháp,” Edmonson giải thích. “Lâu đài De Vaulx, một dinh thự ở vùng Burgundy, gắn với gia đình Damas – một dòng dõi quan trọng từ 1471 đến 1793.” Tuy nhiên, cô lưu ý không thể chắc chắn bức tranh đã ở đó bao lâu. “Chúng ta cũng thấy nó từng được định danh cho nghệ sĩ khác đến thập niên 1970. Các học giả thường tranh luận về định danh, và không phải lúc nào cũng đồng ý.”

Một số nhà sưu tầm dùng công nghệ để xác minh. Art Recognition, công ty ở Zurich, sử dụng trí tuệ nhân tạo để phân tích nét cọ, bảng màu, kết cấu, và bố cục, so sánh tác phẩm với các kiệt tác đã xác thực, giúp phát hiện hàng giả, theo Carina Popovici, CEO của công ty. Vì vậy, định danh sai có thể làm tăng hoặc giảm giá trị, nên khi mua tác phẩm đầu tư, hãy tham khảo chuyên gia.

—-

Provenance Trong Nhiếp Ảnh Nghệ Thuật: Ánh Sáng Của Tính Xác Thực

Trong nhiếp ảnh nghệ thuật, provenance càng trở nên quan trọng khi công nghệ số làm mờ ranh giới giữa bản gốc và bản sao. Một bức ảnh có thể được in vô số lần, và provenance rõ ràng mới thực sự có giá trị.

Tại Noirfoto, provenance là nền tảng để xây dựng niềm tin. Mỗi tác phẩm đều đi kèm lịch sử sở hữu minh bạch, từ xưởng nghệ sĩ đến tay nhà sưu tầm. Provenance không chỉ xác thực mà còn kể câu chuyện về hành trình của tác phẩm, biến nhiếp ảnh thành đầu tư nghệ thuật với tiềm năng tăng giá khi thị trường nhiếp ảnh ngày càng dễ tiếp cận.

Hãy bắt đầu trò chuyện với chúng tôi nếu bạn đang nghĩ về việc sưu tập tác phẩm nghệ thuật. Bước vào Noirfoto Gallery hoặc vào website noirfoto.com để chính đôi tay và biệt nhãn của bạn chọn cho mình thêm những tác phẩm vào bộ sưu tập cá nhân.

Thực hiện: M.Nhu

Bài viết gốc: https://www.veranda.com/luxury-lifestyle/artwork/a44691992/what-is-provenance/