NGHỆ THUẬT? ĐỪNG XEM!: Khơi lửa bảo trợ và thắp sáng phần hồn

Cái đẹp bùng cháy, rồi chóng tàn. Liệu có cách nào hóa những khoảnh khắc check-in phù phiếm tại triển lãm, hay rộng hơn: những rào cản thụ động trong thưởng thức nghệ thuật, những định kiến giới hạn tầm nhìn, và cả sự thờ ơ trước giá trị văn hóa, thành dòng hưởng thụ nghệ thuật rực rỡ, khơi nguồn dòng chảy trường cửu, nâng tầm bảo trợ nghệ thuật thành sức sống bất tận?

Câu hỏi ấy đã dẫn dắt buổi đàm luận “Nghệ thuật? Đừng xem!”  qua những cung bậc phản tư về thị trường nghệ thuật, nơi nghệ thuật là nhịp cầu giữa doanh nghiệp, nghệ sĩ và cộng đồng. Vẫn câu chuyện bảo trợ nghệ thuật muôn thuở, một tia hi vọng bừng dạ. Buổi đàm luận như lời thôi thúc mỗi người, từ đại chúng, nghệ sĩ đến doanh nghiệp, mời gọi bước qua ranh giới giữa chiêm nghiệm nghệ thuật thụ động và chiêm nghiệm nghệ thuật có trách nhiệm hơn.

NGHỆ THUẬT, ĐỪNG XEM! – GÌN GIỮ LINH HỒN XÃ HỘI QUA BẢO TRỢ NGHỆ THUẬT

Trong không gian nghệ thuật đầy cảm hứng tại Toong, chúng tôi – Noirfoto Gallery và AGAD vinh dự tổ chức buổi đàm luận “Nghệ thuật, đừng xem!”, một sự kiện vệ tinh thuộc Triển lãm nhiếp ảnh đen trắng thủ công “NỐI”.  Lật mở những góc nhìn sâu sắc về bảo trợ nghệ thuật, buổi đàm luận quy tụ ba diễn giả dưới sự dẫn dắt tài tình của người điều phối Thu Trang: bà Nguyễn Diệu Cầm – Tổng giám đốc T&A Ogilvy, ông Nguyễn Thiều Kiên – Giám đốc Bảo tàng nghệ thuật Quang San và ông Bùi Trung Đức – nhà sáng lập và điều hành chuỗi khách sạn Amanaki cùng sự góp mặt của ông Phạm Tuấn Ngọc, nhà sáng lập Xưởng nhiếp ảnh nghệ thuật Noirfoto. Buổi trò chuyện mở ra những suy tư về hiện trạng bảo trợ nghệ thuật Việt Nam, nơi cái đẹp đang nảy sinh từ sự trẻ hoá công chúng nhưng vẫn chưa kết tủa thành một hệ sinh thái bền vững – biết hít vào sự sáng tạo và thở ra những giá trị trường cửu.

Mở đầu bằng một chiêm nghiệm về hiện trạng nghệ thuật đương đại, bà Cầm đề xuất ý niệm mới về bảo trợ nghệ thuật thông qua doanh nghiệp:

“Nghệ thuật không chỉ là giải trí cao cấp dành cho một số ít người, mà là một cách để doanh nghiệp kết nôi với công chúng một cách bền bỉ, sâu sắc hơn”.

Với tư duy sắc bén của một lãnh đạo trong lĩnh vực truyền thông, lời này là kim chỉ nam, định vị lại sự cần thiết trong tái định hình bảo trợ nghệ thuật. Thay vì chỉ là công cụ marketing nhất thời, hãy xem nghệ thuật là một ngôn ngữ giao tiếp với sứ mệnh xã hội dài hạn, tạo ra giá trị kép: nâng cao hình ảnh thương hiệu và đóng góp vào phát triển văn hoá. Doanh nghiệp được kêu gọi để tái thiết lại cách tiếp cận nghệ thuật, từ việc tài trợ cho triển lãm nghệ thuật đến lồng ghép nghệ thuật vào sản phẩm và dịch vụ. Theo bà Cầm, nghệ thuật chính là một khoản đầu tư chiến lược mang lại lợi ích thương hiệu, và doanh nghiệp với vai trò là nơi nghệ thuật được tài trợ, được sống và phát triển.

Nối tiếp mạch đàm luận, ông Nguyễn Thiều Kiên bộc bạch về một thực trạng khắt nghiệt của các tổ chức nghệ thuật tại Việt Nam, đặc biệt là những thách thức trong việc duy trì một không gian nghệ thuật tư nhân. Đam mê phải đối mặt với áp lực tài chính. Ông chia sẻ rằng, để duy trì hoạt động, bảo tàng Quang San phải đa dạng hoá nguồn thu từ bán vé, tổ chức sự kiện, kêu gọi tài trợ từ doanh nghiệp…Trong sự giằng co giữa tâm huyết và hiện thực tài chính đó, bảo tàng vẫn phải duy trì sứ mệnh lưu giữ cái đẹp và cần sự chung sức của các bên liên quan: doanh nghiệp, tổ chức, công chúng. Sự chung sức đó góp phần tạo nên một hệ sinh thái lành mạnh mà nghệ thuật được bảo trợ. Và giá trị tạo nên không được đo bằng doanh thu, mà bằng tác động tinh thần và văn hoá.

“Chỉ cần một người bước vào không gian nghệ thuật và cảm nhận được điều gì đó, đó đã là một thành công.”

Với ông, bảo trợ nghệ thuật đôi khi không cần những con số hoành tráng. Những hành động nhỏ nhưng bền bỉ, tài trợ một triển lãm, mua một bức tranh hay tham gia một sự kiện nghệ thuật đã là một đóng góp. Trong những rung cảm vô hình được khơi dậy từ nghệ thuật, mô hình bảo trợ ấy đã phần nào giúp nghệ thuật được gìn giữ và nở rộ.

Nghệ thuật và kinh doanh, tưởng chừng như hai lĩnh vực đối lập, nhưng ông Bùi Trung Đức đã kết hợp chúng nhuần nhuyễn. Là chủ sở hữu khách sạn Amanaki, theo ông, sự đồng hành và tôn trọng trong các mối quan hệ đối tác giữa doanh nghiệp và nghệ sĩ là nền tảng của một mô hình bảo trợ nghệ thuật bền vững.

“Đồng hành, hợp tác, tôn trọng”.

Ở Amanaki, những bức tranh của nghệ sĩ Việt Nam được trưng bày trong từng căn phòng và các chương trình lưu trú cho nghệ sĩ là minh chứng cho hành động bảo trợ ấy. Có thể đòi hỏi nguồn lực tài chính lớn, nhưng việc những tác phẩm tinh thần của người nghệ sĩ được nhìn thấy, được chiêm nghiệm bởi công chúng đã là sự nuôi dưỡng cho dòng chảy nghệ thuật và tinh thần sáng tác. Cùng mạch tư tưởng với bà Cầm, theo ông Đức, nghệ thuật là giá trị cốt lõi của doanh nghiệp, chứ không chỉ là điểm nhấn thương mại. Ông mong muốn kiến tạo một cộng đồng sáng tạo dưới mô hình kinh doanh và kêu gọi sự chung sức từ các doanh nghiệp; dù lớn, bé, đều có thể linh hoạt tham gia vào hành trình bảo trợ nghệ thuật.

“ Có súng dùng súng, có gươm dùng gươm”

“Súng gươm” ấy có thể bắt nguồn từ tài trợ một sự kiện nhỏ, hay đơn giản là mua tranh từ các nghệ sĩ trẻ. Chỉ cần nghệ thuật được sống và được rung cảm trong thường nhật, như cách mà ông Đức thổi hồn vào từng căn phòng tại Amanaki, thì bảo trợ nghệ thuật, khi đó, trở thành cam kết chiến lược, không chỉ nâng cao tinh thần thương hiệu mà còn gieo mầm cho một tương lai thấm đẫm tinh thần nghệ thuật.

Nói về “gieo mầm”, bà Cầm cho rằng giáo dục là chìa khoá để bảo trợ nghệ thuật trường tồn và hiệu quả: “Ở các xã hội văn minh, nghệ thuật được đưa vào giáo dục từ rất sớm, để trẻ em lớn lên với một tâm hồn nhạy cảm và biết trân trọng nghệ thuật.”  Ươm để rộ nở, bảo trợ không chỉ dừng lại ở tài trợ triển lãm hay sưu tập tranh mà là đầu tư vào con người – cốt và lõi của các giác quan cảm thụ. Bà gợi ý hành động bằng thúc đẩy tinh thần hợp tác với các tổ chức giáo dục, tài trợ các chương trình nghệ thuật trong trường học hay tổ chức hoạt động sáng tạo cho trẻ em. Hình thức bảo trợ này đi từng bước và là một chiến lược dài hạn: gieo mầm – nuôi dưỡng – nở rộ – gặt hái.

Thực hiện: M.Nhu

Mang theo những hi vọng về một thị trường nghệ thuật được bảo trợ, buổi toạ đàm khép lại với những suy tư nhưng không hề trăn trở. Vấn đề bảo trợ nghệ thuật cần được đo bằng thời gian và nuôi dưỡng qua những cam kết. Chúng tôi rất vinh dự tổ chức buổi đàm luận “Nghệ thuật? Đừng xem!” và tin rằng từ những nỗ lực không ngừng của chúng tôi, nghệ thuật sẽ mãi được sống, được bảo trợ, luôn biến chuyển và trường tồn.